Het was de hartelijke glimlach van Lilia die maakte dat Peter haar destijds aansprak op het perron. Ondertussen vormen ze al ruim dertig jaar een koppel. Hij afkomstig uit het Nederlandse Tilburg, zij opgegroeid op de exotische Filipijnen. En hoewel hun trein doorgaans stabiel dezelfde richting uit rijdt, dreigde hij door de jaren weleens te ontsporen door het culturele verschil. Het koppel besloot om de verschillen tussen hen beiden te omarmen en om uit die boeiende mix een eigen cultuur te distilleren. Met al die ervaring en wijsheid op zak begeleiden ze vandaag als relatie- en gezinstherapeuten andere interculturele koppels in hun zoektocht naar harmonie.
PRATEN VERSUS PLEASEN
Lilia: ‘Ik was al een dertiger toen ik met een studiebeurs in het koude Delft aankwam om er mijn diploma te behalen van burgerlijk ingenieur. Het verschil met de glooiende rijstvelden uit mijn geboorteland kon niet groter zijn. En hoewel ik Nederlanders erg toegankelijk en vriendelijk vind, had ik het aanvankelijk moeilijk met de manier waarop ze communiceren. Mensen zijn hier ontzettend direct en altijd hebben ze een mening klaar. Nederlanders uiten te pas en te onpas hun gevoelens, terwijl Aziaten net geleerd hebben om die hele binnenwereld weg te duwen. Daar moest ik aan wennen.’
Peter: ‘Lilia is opgegroeid in een land met een collectieve cultuur, waarbij het belang van de gemeenschap vooropstaat – het gaat niet om jou – terwijl wij in het Westen net in een erg individualistische maatschappij leven, waarin het draait om het welzijn van elk individu. Lilia is het dus gewend geraakt om zichzelf weg te cijferen en dat zorgde in het begin van onze relatie weleens voor ruzie. Om een voorbeeld te geven: wanneer ik haar de vraag stelde wat we vanavond zouden eten, dan antwoordde zij steevast: wat vind jij lekker?’
Lilia: ‘En dan aten we dus wat Peter wilde en deed ik alsof het héérlijk was. Stamppot met boerenkool bijvoorbeeld, iets waarvan ik aanvankelijk dacht dat het varkens – eten was.’ Peter: ‘Lilia heeft die eerste jaren van onze relatie vaak iets tegen haar zin gedaan, om zo de harmonie te bewaren. Heel frustrerend vond ik dat. Op den duur speel je mee in een soort toneelstuk. Wanneer je geen idee hebt van wat de ander écht wil, creëert dat een emotionele af[1]stand.
Lilia had bovendien een traumatische ervaring opgelopen in een vorige relatie. Ze werd bedrogen door haar partner. Het heeft lang geduurd voor ze daarover wilde en kon praten. Zij vond dat haar gevoelens er niet toe deden. En het verleden kan je beter laten rusten, zo is ze nu eenmaal opgevoed. Maar uiteraard was het wél belangrijk om erover te praten. Wanneer gevoelens van angst en onzekerheid uit het verleden geen plaats krijgen vandaag, ontstaat er nooit een veilige relatie in de toekomst.’
Lilia: ‘Ik heb moeten leren om te zeggen wat ik voel en waar ik behoefte aan heb. Ik heb ook moeten leren om me kwetsbaar op te stellen, maar dat blijft moeilijk.’
Peter: ‘Voor mij is het dan weer een uitdaging om alert te blijven voor die dieperliggende behoeftes en gevoelens van Lilia, die niet altijd geuit worden.’
Lilia: ‘Behalve over emoties praten we in Azië trouwens ook niet openlijk over geld of intimiteit. Ik was er lang van overtuigd dat seksualiteit enkel bestond om je voort te planten. Was dat even een eyeopener, zeg. (Lacht) In Nederland wordt er net heel open over seksualiteit gepraat, en in zowat elke serie of film komt het aan bod. Daar voelde ik me in het begin erg ongemakkelijk bij.’
‘Nederlanders uiten te pas en te onpas hun gevoelens, terwijl Aziaten net geleerd hebben om hun emoties weg te duwen. Daar moet ik nog steeds aan wennen’
Peter: ‘Telkens als een koppel op het scherm innig met elkaar begon te zoenen, begon Lilia naast me in de zetel wat onwennig te schuifelen of liep ze de kamer uit.’
ONTBIJTEN MET PINDAKAAS
Lilia: ‘Vandaag zien we onze verschillen als een meerwaarde. We omarmen het beste van elke cultuur. Ik vind het vreemd dat Nederlanders een afspraak maken voor ze bij elkaar op bezoek komen. Waar ik vandaan kom, is het heel normaal dat je van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat onaangekondigd mensen over de vloer krijgt. Die gastvrijheid heeft Peter van mij overgenomen. Ook bij ons thuis is iedereen altijd welkom en onze koelkast is altijd gevuld.’
Peter: ‘Die zorgzaamheid, het belang van familie en het vooropplaatsen van de ander, dat is echt iets dat ik van Lilia heb geleerd. Het heeft van mij een betere mens gemaakt. Terwijl Lilia geleerd heeft om meer aan zichzelf te denken, heb ik geleerd om er meer voor de ander te zijn. Zo ondersteunen we samen haar familie in de Filipijnen. Dat doen we met veel liefde.’
Lilia: ‘Ik voel me ondertussen een Nederlandse, zonder daarbij mijn roods te verloochenen of mijn banden met de Filipijnen te verbreken. Ik heb nog steeds dagelijks contact met mijn familie. Maar wanneer je ervoor kiest om in een ander land te wonen, dan vind ik het belangrijk dat je je verdiept in de plaatselijke cultuur en niet halsstarrig probeert vast te houden aan je eigen gewoontes. Ik kleed me en gedraag me doorgaans westers. Ook al moet ik – ik ben 1m50 – mijn kleding vaak op de kinderafdeling shoppen. En hoewel ik graag en vaak Aziatisch kook, eet ik ’s morgens ook gewoon een boterham met pindakaas, hoor.’
Peter: ‘Gelukkig maar. In de Filipijnen eten ze drie keer per dag warm. Die gewoonte hebben we niet behouden. Dat vinden wij, Hollanders, gewoon te duur. (Lacht)’
Hoe doen Lilia en Peter het?
- In interculturele relaties heerst vaak de neiging om de eigen cultuur te gaan verdedigen: ‘In ons land doen wij het juist’ of ‘Ik ben zo opgevoed, dus ik wil het ook zo doen’. Probeer open te staan voor de andere cultuur, misschien word je wel aangenaam verrast door een andere visie.
- Probeer geen aannames te maken over de cultuur van je partner. Vermijd culturele stereotypering en richt je op je persoonlijke ervaringen, overtuigingen en meningen van je partner.
- Aanvaard dat er verschillen zijn en onderzoek hoe je uit die verschillen als koppel een voordeel kan halen.
- Staar je niet blind op verschillen. Verleg je aandacht naar de positieve kanten van de ander zijn cultuur.
- Besef dat ondanks alle verschillen iedere mens in wezen hetzelfde wil: gezien en gehoord worden en zich emotioneel en intiem verbonden voelen.
Peter en Lilia zijn niet enkel ervaringsdeskundigen, ze zijn ook EFT-relatietherapeut en gezinstherapeut en bieden onder meer interculturele relatie- en gezinstherapie aan. Meer info via heartconnection.nl
Bekijk het professionele profiel van Peter van der Ven op deze website.