Wanneer liefde pijn raakt
EFT en de dialoog van liefde: emoties reguleren, verbinding herstellen
In mijn werk als relatietherapeut zie ik vaak hoe relaties vastlopen. Niet door gebrek aan liefde, maar door de impact van iemands innerlijke worstelingen. Wanneer persoonlijkheidsproblematiek, trauma of andere problematieken een rol spelen, kan liefde soms een mijnenveld van triggers worden. Dit gebeurde ook bij Lisa en Mark. Hun liefde was duidelijk, maar het lukte niet om elkaar écht te bereiken. Lisa, die een intensieve DGT-behandeling volgde, worstelde met heftige emotionele reacties, zoals stress en gevoelens van angst en paniek, en de gevolgen van een traumatische jeugd. Haar verleden, waarin haar grenzen werden overschreden en zij zich niet gehoord voelde, zorgde voor defensieve reacties in het heden. Mark, met ADHD, was een snelle denker en oplosser. Zijn impulsieve reacties op Lisa’s emoties versterkten echter de spanningen. Beiden kregen het gevoel niet goed genoeg te zijn voor de ander. Hun gesprekken liepen steeds uit op frustraties en verwijten, waarbij Lisa de neiging had om de sessie te verlaten en Mark machteloos achterbleef en soms de uitspraak kon doen dat het hem beter leek de relatie te stoppen.
In deze sessie probeerde ik hen te helpen het patroon achter hun reacties te herkennen, hun emoties beter te reguleren en in het hier en nu te blijven. Zodat ze elkaar ook in de moeilijkste momenten kunnen vinden.
Dit is hoe het vaker gaat.
Lisa zit op de bank, maar schuift steeds ongemakkelijk heen en weer. Ze wiebelt met haar voet en wrijft met haar handen. Na een paar minuten staat ze op en begint door de kamer te lopen.
Mark zucht hoorbaar: “Daar gaan we weer. Kun je niet gewoon even blijven zitten?”
Lisa stopt met lopen en draait zich om: “Zie je wel? Dit bedoel ik! Ik doe het nooit goed. Het is nooit goed genoeg voor jou.” Haar stem wordt luider.
Mark: “Ik zeg alleen dat je moet blijven zitten. We zijn hier om te praten, toch? Hoe kan ik iets oplossen als jij alleen maar loopt te ijsberen?”
Lisa’s ademhaling versnelt en ze loopt naar de andere kant van de kamer. Haar handen bewegen gejaagd, terwijl ze tegen Mark zegt: “Je snapt er niets van. Dit is wat ik doe als ik stress heb. Ik kan zo niet zeggen wat ik wil vertellen. En jij maakt het alleen maar erger!”
Mark: “Ik zeg toch niks, ik weet niet wat ik fout doe hoor (gericht naar therapeut). Ik vind alleen dat je op de stoel moet komen zitten, meer niet. Ik zeg niet dat je het fout doet.”
Lisa: “Laat maar zitten, het ligt weer aan mij, ik doe het weer niet goed (stemverheffing, paniek).”
Stress reguleren en perspectief creëren
Ik nodigde hen uit om even stil te staan bij wat er gebeurde, zodat de oplopende emoties konden kalmeren. Soms is het belangrijk om als therapeut niet alleen procesbegeleider te zijn, maar ook regie te durven nemen. Door instructies te geven wanneer emoties hoog oplopen en escalaties dreigen, en met als doel in het hier en nu te kunnen blijven. “Het lijkt alsof de stress nu oploopt. Is dit herkenbaar voor jullie? Dit kan een moment zijn om even stil te staan bij wat er gebeurt. Kunnen jullie je voeten stevig op de grond voelen en opmerken hoe jullie ademhaling nu is?”
Lisa keek me aan. Haar onrustige ogen bleven even hangen… En ze zette haar voeten stevig neer. “Adem rustig in, vier tellen… En adem dan langzaam uit, zes tellen,” begeleidde ik haar. Ze volgde de instructies, zichtbaar gespannen maar vastberaden.
Mark zuchtte, zijn houding gespannen. “Maar dit helpt toch niet? Ze moet gewoon…”
Th: “Mark, ik kan zien dat dit voor jou ook stressvol is." [Naar beiden] "Zou het een idee zijn om dit samen te doen? Samen ademen kan helpen om rust te vinden én het laat zien dat jullie dit als een team aanpakken.”
Hoewel hij aarzelde, deed Mark mee. Langzaam voelde ik de spanning in de kamer iets zakken.
Bij beide partners speelde een onderliggende angst die nog niet expliciet benoemd kon worden. Lisa leek een diepe angst voor afwijzing en het gevoel tekort te schieten te ervaren, terwijl Mark worstelde met een angst om controle te verliezen en machteloos te zijn. Deze angsten vormden een sluimerende laag onder hun conflicten en versterkten hun reacties op elkaar. Het werd duidelijk dat deze angsten niet alleen emotioneel van aard waren, maar ook verbonden met hechtingsangsten en trauma’s uit het verleden die hun vermogen om elkaar echt te bereiken belemmerden.
Bij Lisa speelde ook de aanwezigheid van gevoelens van suïcidaliteit, voortkomend uit haar diepe angst om niet goed genoeg te zijn. Deze gevoelens werden echter niet altijd expliciet benoemd, wat het nog complexer maakte om ze te begrijpen en te verwerken binnen de relatie.
Ik benoemde dit voorzichtig en nodigde hen uit om hier samen over te praten: “Ik merk dat er onder deze spanningen iets diepers lijkt te zitten wat heel zwaar is om te dragen. Lisa, je bent misschien bang om niet goed genoeg te zijn, en Mark, voor jou lijkt het machteloosheid te zijn die je raakt. Herkennen jullie dat? Zouden we samen kunnen onderzoeken hoe deze gevoelens, misschien verbonden met hechtingsangst en -kwetsuren, en zelfs de zware gevoelens die Lisa ervaart, een rol spelen in de manier waarop jullie met elkaar omgaan?”
Door deze uitnodiging ontstond ruimte om te reflecteren op wat hen bewoog en hen in contact belemmerde. Het werd duidelijk dat zowel Lisa als Mark diepgaande hechtingsangsten en -kwetsuren meedroegen, evenals gevoelens van suïcidaliteit. Beide partners waren bang om hun emoties volledig te voelen en te dragen, wat hen beangstigde vanwege eerdere destructieve patronen en verlies van controle. Voor Lisa was de angst om haar emoties niet te kunnen beheersen, wat haar in het verleden tot niet-helpend gedrag had gedreven.
Ik stelde voor dat ze, wanneer emoties opliepen of oude pijn geraakt werd, gebruik konden maken van ondersteunende oefeningen om hun emoties te reguleren en de angsten te dragen in het hier en nu, waardoor ze in de sessie konden reflecteren op hun patroon en proces. Door samen ademhalingsoefeningen te doen en zich te gronden, konden ze de spanning verminderen en opnieuw verbinding maken zonder vast te lopen.
Verbinding hier en nu
Th: "Laten we even teruggaan naar het hier en nu. Lisa, kun je beschrijven wat je voelde toen je opstond?"
Lisa: “Ik voelde me opgejaagd, alsof alles verkeerd was. Het werd me te veel en ik moest bewegen om niet te ontploffen.”
Th: “Je probeert de stress te beheersen door in actie te komen. Wat zou je van Mark willen horen op zo’n moment?”
Lisa: “Dat hij niet boos wordt en zegt dat het oké is.”
Th: "Mark, wat gebeurde er bij jou toen Lisa opstond?"
Mark: “Ik raak gestrest. Het voelt alsof ze de controle verliest en ik weet niet wat ik moet doen. Dan word ik boos, omdat ik me machteloos voel.”
Th: "Het is begrijpelijk dat je snel wilt reageren. Wat zou er gebeuren als je Lisa wat ruimte geeft?"
Mark: “Dat voelt lastig, maar ik kan het proberen.”
Th: “Precies, het is niet makkelijk, maar het zou helpen om er gewoon voor haar te zijn.”
Lisa: “Ja, dat zou helpen. Gewoon horen dat het oké is.”
Th: “Kun je dat nu tegen haar zeggen?”
Mark: "Het is oké, Lisa. Ik ben hier."
Lisa: “Dank je.” (Ze begint te huilen) “Het voelt fijn, maar ik ben bang dat het straks weer anders is.”
Th: “Lisa, dit raakt oude pijn. Het is moeilijk om te geloven dat Mark er altijd voor je zal zijn.”
Mark: “Ik voel me nutteloos als ik niet iets doe. Ik denk dan dat we elkaar beter kunnen laten gaan om pijn te voorkomen.”
Th: “Voor Lisa is jouw aanwezigheid juist krachtig. Het geeft haar vertrouwen dat ze niet alleen is. Dit is juist wat ze nodig heeft.”
Th: “Mark, als Lisa haar emoties beter leert reguleren, wordt het ook voor jou makkelijker om haar te steunen. Dit werkt samen; door er voor haar te zijn, help je haar om de balans te vinden.”
Th: “Wat mooi om te zien, hoe jullie nu kunnen verwoorden wat er gebeurt zonder weg te lopen of ruzie te maken. Het is duidelijk dat jullie beiden willen begrijpen wat er speelt en elkaar ruimte geven om emoties te uiten. Dit is een grote stap vooruit; het uitspreken van je gevoelens zonder meteen in de defensie of boosheid te schieten. In de volgende sessies gaan we verder onderzoeken hoe jullie nog meer voor elkaar kunnen zijn.”
Het gebruik van zelfkalmering helpt niet alleen om acute stress te verlichten, maar ook om toegang te krijgen tot de diepere emoties die vaak onder het conflict liggen. In plaats van te blijven hangen in onopgeloste spanningen, kunnen partners hun pijn erkennen en samen onderzoeken wat hen werkelijk beweegt. Dit is de basis voor een hechtere en meer empathische verbinding.
Als EFT-therapeut geef ik ook les en workshops waarin ik professionals leer hoe ze zelfkalmeringsoefeningen kunnen integreren in hun sessies. Dit wordt ondersteund door filmmateriaal waarin ik laat zien hoe dit in de praktijk werkt.
Jacomijn Jacobs is EFT-relatietherapeut, opleider en supervisor. In haar werk heeft ze al heel wat mensen begeleid naar verbinding en houdt ze zich bezig met emotieregulatie problemen in relaties. Jacomijn heeft samen met haar partner drie opgroeiende pubers.